KRİPTO SÖZLÜK

Kripto hakkında öğrenmek isteyeceğiniz her şeyi sizler için kripto sözlük olarak hazırladık.

256 Bitlik Güvenli Kriptografik Özet Algoritması	ABD Ulusal Güvenlik Birimi NSA) tarafından geliştirilen “Güvenli Kriptografik Özet Algoritması” temelli kriptografik veri şifreleme yöntemini ifade eder.
Açık Adres	Özel anahtarların aksine, herhangi bir yerde paylaşılabilecek bir bilgi niteliğindeki adresleri ifade eder.
Açık Anahtar	Kripto paraların alım – satımı ve depolanmasını gerçekleştirmek üzere cüzdanların ürettiği, tüm katılımcılarla paylaşılan adresi ve bu adresi oluşturan benzersiz kriptografik kod kümesini ifade eder.
Açık blokzinciri	Herkesin erişimine ve katılımına açık, tüm katılımcıların eşit haklara sahip olduğu blokzincirini ifade eder.
Adres	Taraflar arasında kriptopara alımı ve gönderimi gerçekleştirmek üzere paylaşıma açık bir şekilde kullanılan ve alfa numerik karakterlerden oluşan güvenli tanımlayıcı niteliğindeki kod kümesini ifade eder.
Ağ	Blokzincirin bağlı olduğu veri transfer ağını ifade eder.
Akıllı Sözleşme	Blokzinciri ağı üzerinde yer alan veriler üzerinde sınırları önceden belirlenen bir akış içerisinde işlem yapılmasını sağlayan ve güvenli bir bilgisayar ağı tarafından doğrulanan merkezi olmayan platformu ifade etmektedir. Hukuki bağlayıcılık taşımayan akıllı sözleşmeler, tarafların zincirin içeriği hakkında anlaşarak kriptografik olarak imzalanmasıyla blokzinciri ağına yüklenmektedir.
Akümülasyon	Kriptopara fiyatının yükseliş ya da düşüş dalgalanmaları olmadan bir süre dar bir fiyat aralığında hareket etmesini ifade eder.
Algoritma	Problem çözme ya da hesaplamada takip edilecek kurallar ya da uygulamalar bütününü ifade eder.
Alt Limit	Koin arzı sürecinde bir yatırımcıdan alınabilecek en düşük yatırım limitini ifade eder. Belirlenmiş olan alt limit sağlanmadığı sürece öncü coin koin arzı gerçekleştirilemez.
Alternatif kriptopara	Kronolojik olarak Bitcoin’den sonra ortaya çıkan ve Bitcoin teknolojilerinde faydalanarak ortaya çıkan tüm kriptopara birimlerini ifade eder.
Altına endeksli kriptopara	Karşılığı altın değerini temsil eden kriptopara birimini ifade eder.
Ana Ağ	Blokzinciri üzerinde katılımcıların işlemleri gerçekleştirebileceği, herkesin erişimine açık ve çalışır durumda olan ana ağı ifade eder.
Anadüğüm	Blokzinciri ağında işlem onaylama, işlem gizliliğini sağlama gibi görevleri gerçekleştirmek için özel olarak yetkilendirilen veya oylama ile seçilen tam düğümleri (fullnode) ifade eder.
Anahtar kelime	Kriptopara cüzdanlarının kriptopara adreslerini üretirken kullandığı 2048 kelime arasından rastgele seçilen 12-24 kelimelik özel anahtarı ve cüzdanın başlangıç noktasını ifade eder.
Anımsatıcı ifade	Kriptopara cüzdanlarını ve içerisinde yer alan varlıkları güvende tutmak amacıyla gerektiğinde cüzdandaki fonların başka bir cüzdana aktarılmasını sağlayan sıralı kelime grubunu ifade eder.
Ani Fiyat Artışı	Kriptopara fiyatının kısa zaman dilimi içerisinde, rutin piyasa hareketlerinin aksine hızla yükselmesini ifade eder.
Ani Fiyat Düşüşü	Kriptopara fiyatının kısa zaman dilimi içerisinde, rutin piyasa hareketlerinin aksine hızla düşmesini ifade eder.
Arapsaçı	IOTA adı verilen kriptopara tarafından geliştirilen ve blokzinciri teknolojisinden farklı olarak hiçbir işlem ücreti olmadan varlık transfer edilmesini sağlayan ve kullanıcılar tarafından doğrulamaların gerçekleştirildiği alternatif teknolojiyi ifade eder.
Arbitraj	Platformlar arasındaki fiyat farklarından faydalanarak, fiyatın düşük olduğu platformdan alıp, fiyatın yüksek olduğu platformda satış yapma işlemlerini ifade eder.
Atomik Takas / Zincirlerarası Takas	Farklı blokzincirlerinde yer alan kriptoparaların, arada herhangi bir aracı olmadan takas edilebilmesine olanak sağlayan teknolojidir. İşlemler, çoklu imzalı cüzdanlar ve akıllı kontratlar aracılığıyla alıcı ve göndericinin onaylarıyla gerçekleştirilir.
Ayrılmış Tanık	Bitcoin kullanıcılarının artması sebebiyle işlem ücretlerinin maliyetlerini düşürmek ve daha kısa sürede doğrulama gerçekleştirebilmek amacıyla 1 Ağustos 2017 tarihinde Bitcoin blokzincirinde gerçekleştirilen teknik değişikliği ifade eder. Bu değişiklik ile beraber doğrulamada kullanılan ve oldukça yer kaplayan işlem imzaları işlem dökümünün dışına alınmıştır.
Başlangıç Bloğu	Blokzincirin ilk bloğuna sıfırıncı blok) verilen isimdir. Bu blokta, kriptoparanın üretim şartları, üretim miktarı, üreticinin özel mesajı vb. bilgiler yer alır.
Bedelsiz Dağıtım	Kriptopara proje ekiplerinin, ücretsiz olarak veya önceden belirlenmiş bazı şartları (talep formu doldurma, sosyal medya paylaşımı, beğenme vb.) yerine getiren kullanıcılara ücretsiz olarak kriptopara dağıtmasını ifade eder. Kullanıcıların cüzdanlarına gönderilen bu kriptoparaların kullanımı kısıtlanmış veya bazı şartlara (blokzincirinin yayına başlama, kriptopara alım satım platformunda listelenme vb.) bağlanmış olabilir.
Belirleyici Cüzdan	Özel anahtarların, tohum adı verilen 12-24 kelimelik anahtar kelime grubu kullanılarak oluşturulduğu kriptopara cüzdanı. Anahtar kelime grubu elinizde olduğu sürece özel anahtarlarınıza ulaşabilir, kripto varlıklarınızı başka sağlayıcıların cüzdanlarına taşıyabilirsiniz.
Bit	Bitcoin’in 1 milyon parçasından birini (0.000001 BTC) ifade eder.
Bitcoin	2008 yılında Satoshi Nakamoto rumuzlu anonim kişi ya da grup tarafından deneysel olarak ortaya atılmış herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmaksızın kullanıcılar arasında aracısız olarak değer transferi sağlayan dijital ödeme yöntemidir. Ulusal para birimlerine alternatif olarak ortaya çıkmış ancak henüz Türk hukuku çerçevesinde resmi bir ödeme aracı olarak kabul görmemiştir. Sembolü ฿, kısaltması ise BTC‘dir.
Bitcoin ATM	Bitcoin transfer edip nakit para çekilebilmesine olanak sağlayan para çekme makineleridir. Bitcoin ATM’lerine Bitcoin transfer ederek ATM’den nakit para çekebilirsiniz. Destekleyen cihazlarda nakit para yatırarak, Bitcoin alabilmeniz de mümkündür.
Blok	Belirli bir süre zarfında yapılmış olan işlemlere ilişkin işlem ve onay kayıtlarının tutulduğu şifrelenmiş veri kümesini ifade eder.
Blok Gezgini	Blokzinciri üzerinde gerçekleşen işlemlerin tüm katılımcılar tarafından takip edilmesini sağlayan herkesin erişimine açık internet sitesini ifade eder. Bitcoin’in aşağıda ayırılmış) blok gezgini adresi https://blockchain.info/
Blok Ödülü	Bir blokta yer alan şifrelenmiş işlem kayıtlarının doğruluğunu matematiksel işlemler ile doğrulayan madenci/madencilere verilen teşvik ödülüdür.
Blok Yüksekliği	Bir blokzincirinde ortaya çıkmış blok sayısını ifade eder. Örneğin, başlangıç bloğu sıfır yüksekliğine sahiptir.
Blokzinciri	Bloklar üzerinde verilerin değiştirilemez bir şekilde saklanmış olduğu devamlı olarak büyüyen merkeziyetsiz veritabanını ifade eder. Verilerin yer aldığı şifrelenmiş veri kümesi olan “blok” ile bu blokların hemen önceki bloklara şifrelenmiş imzalar yoluyla bir araya gelmesini ifade eden “zincir” ifadelerinin birleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır.
Blokzinciri Platformu	Kripto varlıkların üretilip dağıtılmasına ya da kullanıcıların birbirleri arasında dijital varlıkları takas edebilmesine aracılık eden çok amaçlı blokzincir. Ethereum, Waves, Neo vb.)
Bollinger Bantları	John Bollinger tarafından geliştirilen, basit hareketli ortalamaları esas alan indikatörün adıdır.Bollinger bantları fiyatların göreceli olarak yüksek veya düşük olduğu hakkında fikir vermektedir. Bu indikatörün değerlendirmesine göre fiyat; üst banda yakınsa göreceli olarak yüksek, alt banda yakınsa göreceli olarak düşüktür.
BTC	Bitcoin’in kısaltmasını ifade eder.
Cüzdan	Kriptoparaları depolamak için kullanılan, gizli anahtarları saklayan cüzdan oluşumunu ifade eder. Masaüstü, yazılım, donanım, kağıtkâğıt gibi çeşitli türleri vardır.
Çanta / Sepet	Kriptopara portföyünü ifade eder.
Çantacı / Sepetçi	Portföyünde bir veya daha fazla kriptoparayı uzun süreli olarak saklayan kullanıcıları ifade eder. Bu kullanıcılar, kriptoparaların fiyatları düşmesine rağmen satış yapmayı tercih etmezler.
Çatallanma	Bir blokzincirin teknik değişiklik ya da bir zorunluluk nedeniyle birden fazla kola ayrılması. Teknik değişiklik geriye doğru uyumlu olursa yumuşak çatallanma, uyumsuz olursa sert çatallanma olarak adlandırılır.
Çevrimdışı Depolama	Çevrimdışı ortamda USB sürücüsü, veri depolama ortamı gibi fiziki güvenli saklama ortamında) gerçekleşen kriptopara saklama faaliyetlerini ifade eder.
Çıkış (lansman) Tarihi	Kriptopara arzı kapsamında halka arz edilecek olan token/jetonların ilk çıkış tarihini ifade eder.
Çıktı	Transfer edilen kriptopara miktarının, hangi adres(ler)e gönderileceği, kriptopara transferine çıktı olarak eklenir. Çıktı da girdi gibi referans olarak gösterilir. (Bkz. Input / Girdi)
Çifte Harcama	Kriptopara harcama işlemenin aynı sahiplik bilgisi ve aynı dijital imza ile birden fazla kez gerçekleştirilmesini ifade eder. Kriptopara faaliyetlerinin merkezi bir sistem tarafından doğrulanamamasının getirdiği risklerden biridir.
Çoklu İmza	Ek güvenlik katmanı sağlamak amacıyla kriptopara transferlerinde bir işleminin yetkilendirilmesini sağlamak için birden fazla anahtarın kullanılmasını gerektiren işlemleri ifade eder.
Dağıtık	Verilerin belirli bir düzene ve merkeziyete bağlı olmaksızın konumlandırılmasına imkanimkân veren veri taşıma yapısını ifade eder.
Dağıtık Defter	Verilerin tek bir merkeze bağlı olmaksızın düzensiz ve düğümlerde dağılmış olarak depolandığı cüzdanları ifade eder. Bu cüzdanlar, herkesin erişimine açık olabileceği gibi erişim izinli yada özel olarak da bulunabilir.
Dağıtık Defter Teknolojisi	İşlemlerin yürütülmesi, onaylanması veya yetkilendirilmesi gibi faaliyetlerin merkezi bir otoriteye ihtiyaç duyulmaksızın tüm katılımcıların bağımsız bir ağda onaylaması ile düğümlerde tutulduğu teknolojiyi ifade eder.
Dağıtık Mutabakat	Bir ağdaki tüm katılımcıların, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymaksızın, işlemlerin geçerliliğine dair fikir birliğine varmalarını ifade eder.
Dalgalı/Hareketli Fiyat	Düzensiz olarak yükselen ve alçalan kriptopara fiyat hareketlerini ifade eder.
DDoS (Saldırısı)	(İng. Distrubituted Denial-of-service Attack) Dağıtık Hizmet Reddi Saldırısı, web siteleri ya da servislerine, aynı anda birden fazla IP adresi üzerinden, çok sayıda cihaz ile eş zamanlı erişim istekleri göndererek, web sitesinin ya da servisinin sistem kaynaklarının tükenmesine ve kullanıcı isteklerine cevap verememesine neden olan siber saldırı türüdür.
Deşifrelemek	Şifrelemeyle okunamaz hale getirilmiş verilerin şifrelenmemiş formuna dönüştürülmesi işlemini ifade eder.
Dijital Emtia	Dijital ortamda bir değeri temsil eden ve alım-satım işlemlerine konu edilebilen emtiaları ifade eder. Örneğin, Bitcoin bir dijital emtiadır.
Dijital imza	Dijital ortamda gerçekleştirilen işlemlerde adres sahibini doğrulayan ve temsil eden benzersiz kod kümesini ifade eder.
Dijital kimlik	Sahibini dijital ortamda tanımlamak üzere ad-soyad, doğum yeri, doğum tarihi gibi kimlik bilgilerini blokzinciri tabanlı depolayan ve barındırdığı bu kimlik verilerini doğrulayan dijital kodu ifade eder.
Dijital para birimi	Dijital ortamda mevcut olan para birimini ifade eder. Fiziki para birimleri ile benzerlik göstermekle beraber dijital ortamda anlık işlemlerin yapılmasını sağlar. Fiziki para birimleri ile alınıp satılabilen ürün ve hizmetler dijital para ile de aynı işlemlere konu olabilir ancak fiziki para birimlerinden farklı olarak sosyal ağlar, çevrimiçi platformlar ve oyunlarda özellikle tercih edilmektedir.
Doğrulayıcı	Blokzincirinde gerçekleşen işlemlerin ‘hukuka’ uygun ve çifte harcamaya yadayâda kötü niyetli işlemlere konu olmadığı gibi zincirin güvenliğine ilişkin hususlarda doğrulamakla görevli olan cihazı veya cihazı yöneten kişiyi ifade eder.
Düğüm	Bir blokzincirindeki katılımcı tarafından işletilen defterin kopyasını ifade eder. Kriptopara blokzinciri ağlarında, düğümlerin işlem onayı yetkisi yokken, bazı ağlarda düşük işlemci gücü tüketimi nedeniyle düğümler işlem onayı yapabilmektedir.
Emanet (Emanetçi)	Escrow Agent (Emanetçi) veya Escrow Service (Emanet Hizmeti) yerine kullanılan terim, birbirini tanımayan veya aralarında güven birliği sağlamamış tarafların, alışveriş yaparken kullandıkları aracılık hizmetidir. Emanetçi kullanılan ticaretlerde alıcı, takasa konu olan ürün veya hizmetin ödemesini Emanetçi’ye gönderir. Satıcı, satmayı vaadeti ürünü alıcıya veya Emanetçi’ye gönderir veya hizmeti yerine getirir. Alıcı, hizmeti veya ürünü teslim aldığını doğruladıktan sonra Emanetçi, ödemeyi satıcıya iletir. Bu alışverişte taraflardan biri veya her iki taraf da Emanetçi’ye ödeme yapar.
Emanetçi	Kriptopara cüzdanlarının özel anahtarlarını saklayarak güvenliğini temin etmek üzere servis sağlayıcı, kriptopara borsaları veya bir platform gibi üçüncü bir kişiye yetki verilmesini ifade eder. Bu üçüncü kişiler, özel anahtarları kullanıcı adına saklar ve kullanıcıya erişim için kullanıcı adı ve parola tanımlar.
En Yüksek Fiyat	İngilizce “All Time High” kelimelerin kısaltması olan ATH, kriptopara fiyatının bir itibari para birimi (Dolar, Türk Lirası, Euro vd.) karşısında ulaştığı en yüksek değeri ifade eder.
ERC-20 \| ERC-721	ERC-20, akıllı kontratlara kriptopara olarak kullanılmak üzere) jetonların entegre edilmesi için bir Ethereum jeton standardıdır. ERC-721 ise dönüşümsüz, bölünemez ve benzersiz jetonlar oluşturmak üzere 2017’de çıkarılmış bir diğer jeton standardıdır. ERC20 jetonları, kriptopara jetonları ERC721 jetonları ise değer jetonları olarak tanımlayabiliriz. ERC721 jetonları takas edilemez ama borç verilebilir ya da devredilebilir.
Eskimiş / Reddedilmiş Blok	Orphan/Stale Block, doğrulanan ancak blokzincirine kabul edilmeyen blokları tanımlamak için kullanılır. Aynı verileri içeren başka bir blok daha önce onaylandığında, daha sonra gelen blok reddedilir ve blokzincirine dahil edilmez.
Eş-imzalayıcı	Bir kriptopara cüzdanına kısmi erişim ve işlem yetkisi olan kişi ya da kuruluşu ifade eder.
Eşler arası	Merkezi bir sunucuya ihtiyaç olmaksızın blokzinciri ağı üzerindeki düğümler arasında doğrudan gerçekleşen veri paylaşımı ile ortaya çıkan dağıtık ağ yapısını ifade eder.
Ethereum	Açık kaynak kodlu bir blokzinciri projesi olarak geliştirilen ve herkes tarafından erişilebilir olan Ethereum Sanal Makinası üzerinde faaliyet gösteren blokzinciri platformunu ifade eder.
Gaz hesaplama birimi	Ethereum blokzincirinde işlemlerin gerçekleştirilmesi için ağ üzerinde ortaya çıkan işlem ücretlerinin hesaplanmasını ifade eder.
Gereksiz transfer	Blokzincirinde yer tutmakla birlikte finansal maliyeti oldukça az olan işlemleri ifade eder. Bu tip işlemlerin zincirde yer alması veri boyutunu arttırdığı için Bitcoin geliştiricileri tarafından bu yöndeki işlemleri kaldırmak üzere çalışmalar yapılmaktadır.
Girdi	Transfer edeceğiniz kriptoparanın, adresinize nasıl geldiğini gösteren referans değeri ifade eder. Örneğin, cüzdanınızdan 0.5 BTC göndermek istediğinizde, 0.5 Bitcoin’in, bulunduğu adrese hangi adresten/adreslerden geldiği, transfer işlem dökümüne girdi olarak eklenir.
Gizli limit	Koin arzına konu olan projenin geliştiricilerinin yatırımcılardan toplamayı hedefledikleri limiti ifade eder. Amacı, daha büyük yatırımcıların toplam sınırı doğru bir şekilde anlamaları ve bunun sonucunda da yatırımlarını ayarlamalarını engellemeksizin, daha küçük yatırımcıların para koymasına izin vererek oyun alanını eşitlemektir.
Güvenilir	Blokzincirinde gerçekleştirilen işlemlerin doğruluğunun ispatı için herhangi bir üçüncü kişiye ihtiyaç duyulmamasını ifade eder. Blokzinciri yapı itibariyle her bir kullanıcı/katılımcının güvenini kazanmış bir sistem üzerine kuruludur.
Harcanmamış işlem çıktısı	Blokzincirde gerçekleşen işlem dökümünde transfer edilen kriptoparanın transfer edildiği adresten çıkmadığını ve harcanabilir olduğunu ifade eder.
Hiyerarşik belirleyici cüzdan	HD Wallet)) Birden fazla kriptopara birimine ait özel anahtarların, tohum adı verilen 12-24 kelimelik anahtar kelime grubu kullanılarak oluşturulduğu cüzdan. Anahtar kelime grubu elinizde olduğu sürece özel anahtarlarınıza ulaşabilir, kripto varlıklarınızı başka sağlayıcıların cüzdanlarına taşıyabilirsiniz.
Hükümsüz blok	HalihazırdaHâlihazırda başarılı bir şekilde çözülmüş bir blok yapısının geçersiz kabul edilerek, tekrar kullanılmasının mümkün olmamasını ifade eder.
İkinci katman blokzinciri çözümleri	Özellikle mikro ödemeler için blokzincirin ölçeklenebilirlik ve verimlilik sorunlarını çözmek amacıyla ana zincire paralel olarak çalışan blokzincirleri ifade eder.
İstemci	Blokzincirinde işlem yapılmasına olanak sağlayan bir masaüstü, dizüstü bilgisayar ya da mobil cihaz üzerinde çalışan yazılım programını ifade eder.
İş ispatı	Yapılan işlem doğrulamalarından, cüzdanda bulunan kriptopara miktarının üretilmiş toplam kriptopara oranında pay kazanılan kriptopara madencilik çeşidini ifade eder.
İşlem	Bir blokzincirinde kriptoparalar ile gerçekleştirilen herhangi bir işlemi ifade eder.
İşlem kodu	Kriptopara transferleri gerçekleştiğinde oluşturulan, işlemlerin blokzincir gezginlerinde takip edilmesine imkanimkân veren benzersiz kod kümesini ifade eder.
İşlem ücreti	Kriptopara transferlerinde işlemlerin güvenilir ve doğru bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayan madenciye işlem mukabilinde verilen ücreti ifade eder
İşlemci gücü	Blok doğrulaması için tüm madencilerin sarf ettiği toplam işlemci gücünü ifade eder.
İtibari para destekli kriptopara	Sabitlendiği ulusal para birimine göre değerlendirilen kriptoparaları ifade eder. Ortaya çıkış amacı değer istikrarsızlığını gidermektir. Örneğin, Tether 1:1 oranında Amerikan Doları’na endekslenmiştir. Bu nedenle 1 Tether her zaman 1 Amerikan Doları’na eşit miktarda değere haizdir.
İz analizi	İki farklı kriptopara adreslerinin transfer hareketleri incelenerek birbiriyle olan yakınlığının incelenmesine verilen isimdir. Genellikle çalıntı hesapların araştırılmasında kullanılan bir yöntemdir.
İzinli kayıt defteri	Belirli koşulları taşıyan katılımcılara erişim izni ve kayıt yetkisi veren blokzinciri defterini ifade eder.
İzne tabi olmayan kayıt defteri	Herhangi bir koşul aramaksızın herkesin erişimine ve işlemine açık olan blokzincir yapısını ifade eder.
Jeton	Dağıtık defter teknolojisinin kriptoparalar haricinde bir diğer uygulama örneği olarak ortaya çıkmıştır. Mevcut bir blokzinciri üzerinde bir proje ekosistemi içerisinde belli bir değer veya faydayı temsil eden dijital kripto varlıkları ifade eder. Ethereum’un akıllı sözleşmeleri üzerinde üretilen projeler buna örnek olarak verilebilir.
Jeton Üretme Etkinliği	Ethereum jetonlarının oluşturulma tarihini ifade eder.
Jetonlaştırma	Herhangi bir ürün veya hizmetin dijital dünyada dijital varlık olarak karşılığının alım – satım işlemlerine konu olmasını ifade eder.
Kağıt cüzdan	Kriptoparaların herhangi bir dijital ortama ihtiyaç duymaksızın özel adres/açık adresinin okunabilmesine imkanimkân sağlayan QR koduyla birlikte yer aldığı fiziki belgeyi ifade eder.
Kapalı blokzinciri	Sadece izin verilen katılımcıların erişmine açık olan ve izne bağlı olarak mutabakat sağlanan blokzincirini ifade eder.
Karekod	Barındırdığı yazılımın kamera aracılığıyla işlenerek okunmasını sağlayan veri dizisini temsil eden tek renkli bir desenden oluşan iki-boyutlu grafik bloğunu ifade eder.
Karıştırma işlemi	Kriptopara birimlerinin kime ait olduğunun ve ne gibi işlemlerin yapıldığının takibini zorlaştıracak şekilde transfer edilen kriptoparaların adreslerini diğer işlemlerle karıştırılmasını ifade eder.
Kayıt defteri	Finansal işlemlerin kayıt altına alındığı, eklenen kayıtların silinemediği, sadece yeni kayıtların eklenebildiği kayıt defterini ifade eder.
Kayıt defteri kopyası	Bir ağda yer alan kayıt defterlerinin güncel kopyasını ifade eder.
Kısa kod	Kriptoparaların 3-4 karakterlik kısa kodları Bitcoin BTC, Ethereum ETH, Litecoin LTC vb.)
Koin	Kendisine ait bir blokzinciri platformuna sahip olan ve bir projeden bağımsız olarak faaliyet gösterebilen, bir ödeme methodu olarak kullanılabilen para birimi benzeri dijital değer temsilini ifade eder.
Kripto	Gizlilik, kimlik denetimi, bütünlük gibi bilgi güvenliği unsurlarını sağlamak için çalışan matematiksel yöntemler bütününü ifade eder. Bitcoin işlemlerini doğrulamak ve güvenliğini sağlamak için kullanılır.
Kripto madencilik saldırısı	Siber saldırganların, cihazlara yükledikleri zararlı yazılımlar ile kullanıcının bilgisi dışında bilgisayar veya mobil cihazların işlemci veya grafik kartları kullanılarak kriptopara madenciliği yapmasını ifade eder.
Kriptografi	Bir verinin içermiş olduğu bilgilerinin istenmeyen taraflarca erişilebilir olmasını engellemek amacıyla kullanılan şifreleme yöntemini ifade eder.
Kriptografik özet	Verileri rasgele bir sayı ve harf dizisine dönüştürmek için algoritmik bir işlem uygulanmasını ifade eder. Böylece, blokzincirine girilmek istenen veri, zincir içerisinde yer edinmesini sağlayan dijital bir parmak izi haline gelir.
Kriptografik özet fonksiyonu	Blokzincire yazılacak verilerin kriptografik şifreleme algoritmalarıyla şifrelenmesi, verinin belirli karakter sayısına indirilmesini ifade eder.. SHA256 algoritmasıyla şifrelenen her veri 64 karaktere indirgenir)
Kriptopara	Merkezi otoritelerce kabul gören ödeme araçlarına eşler arası bir alternatif olarak ortaya çıkan ve bir değişim aracı olarak kullanılabilen kriptografik mekanizması ile güvence altına alınmış dijital ortamdaki bir değerin temsilini ifade eder.
Kriptopara emisyonu	Herhangi bir kriptoparanın üretilme hızını ifade eder.
Kriptopara karşıtı	Portföyünde kriptopara birimi olmayan ve genel olarak kriptopara biriminin başarısız olacağına inanan kişileri tanımlamak için kullanılır.
Kriptopara Yakma İşlemi	Kriptoparaların belirli bir kısmının, proje ekibi veya kriptopara sahibi tarafındna tekrar kullanılamaz hale getirilmesini ifade eder. Yakılan kriptoparalar dolaşımdaki toplam adedin azalmasına neden olur.
Kriptovarlık	Dağıtık defter teknolojisinin bir uygulaması olarak ortaya çıkan ve elektronik ortamda aktarım, saklama ve takas faaliyetlerine konu edilebilen bir değerin veya sözleşmeden doğan bir hakkın güvenli dijital ortamda kriptografik olarak temsilini ifade eder.
Kullanılamayan kriptopara	Üretilmiş ancak herhangi bir sebeple geliştiriciler ya da kullanıcılar tarafından kullanılamaz hale getirilmiş kriptopara miktarını temsil eder. Kriptopara bir kere yakıldıktan sonra tekrar transfer edilemez ya da harcanamaz.
Likidite	Kritpara alım satımında likidite, kriptopara alış ya da satış işleminin, hedeflenen fiyatı değiştirmeden veya çok düşük oranlarda değişerek gerçekleşmesini ifade eder.
Madenci	Kriptopara transfer işlemlerini doğrulayan, doğrulama işlemi karşılığından ödül olarak kriptopara alan ve kriptopara üreten cihazlar ve bu cihazları yöneten kişiler) madenci olarak adlandırılır.
Madenciliği mümkün kriptopara	Madencilik faaliyeti ile elde edilen kriptoparaları ifade eder. Bu tür kriptoparalar, başarılı bir şekilde karışık algoritmik yapıları çözen madencilere teşvik mahiyetinde verilmektedir, bunun karşılığında ise işlemler onaylanır ve böylece yeni oluşturulan blok, zincire eklenir.
Madencilik donanımı	Madencilik için kullanılan bilgisayar türünü ve bilgisayar donanımını ifade eder. Bu donanım sadece madencilik faaliyeti yapmak amacıyla bir araya getirilmiş olabileceği gibi zaman zaman madencilik yapmak üzere çalıştırılıyor da olabilir.
Madencilik faaliyeti	Yeni kriptopara birimlerinin oluşturulması, blokların doğrularak zincire eklenmesi ve kriptopara transferlerini ifade eder.
Madencilik havuzu	Madencilerin doğrulama işlemleri için kullandıkları işlem güçlerini zincirin bir sonraki bloğunu oluşturmak üzere yönlendirdikleri ve ölçek ekonomisinin sağlandığı yapıyı ifade eder. Madencilik havuzundaki sisteme göre madenciler, ödülleri anlaşmalara göre bölüşürler.
Madencilik ödülü	Madencilik ödülü, transfer işlemlerinin doğrulanması sonucunda yeni üretilen kriptoparaların ve blokta kayıtlı transferler için ödenen ücretlerin toplamını ifade eder.
Maksimum arz miktarı	Kriptoparanın üretilmiş ya da üretilecek toplam adedini ifade eder. Üretim adedi sınırlandırılmış kriptoparalar daha değerli kabul edilir ancak bazı kriptoparalar sınırsız olarak üretilebilir.
MBTC	mBTC / MiliBTC, Bitcoin’in 1000 parçasından birini ifade eder. (1 mBTC = 0.001 BTC)
Merkezi	Bir merkezden yönetilen ve az sayıda node’un tüm ağı kontrol altında tutabildiği yapıyı ifade eder.
Merkezi kayıt defteri	Finansal işlemleri kayıt altına alan ve banka gibi) merkezi bir yönetim tarafından yönetilen kayıt defterini ifade eder.
Merkezi olmayan	Kontrolün tek merkezden gerçekleşmediği, dağıtık ve bağımsız yapıyı ifade eder.
Merkeziyetsiz borsa	Merkezi bir kontrole ihtiyaç duymaksızın kriptopara ve diğer dijital varlıkların eşler arasında alım satım işlemlerini sağlayan platformu ifade eder.
Merkeziyetsiz otonom organizasyon	Akıllı sözleşmelerde kodlanmış kuralların uygulandığı organizasyonu ifade eder.
Merkeziyetsiz uygulamalar	Merkezi olmayan bir ağ üzerinde çalışan uygulama. Uygulama tek bir sunucuda barındırılmak yerine ağa bağlı tüm sunucularda çalışır.
Merkle Ağacı	Blokzinciri bloğunda yer alan ve kriptografik özeti (hash) alınmış işlemlerin, tek bir kriptografik özet elde edilene kadar birbirleriyle eşlenerek kriptografik özetinin çıkarıldığı ağaç yapısıdır. İşlem listesinde yer alan her işlem, kendinden sonraki işlem ile birleştirilerek hash’lenir. Bu işlem, listede tek bir işlem kalana kadar devam eder.
Merkle Root	Blokzinciri bloğunda yer alan işlemlerin birbirleri ile eşleşerek kriptografik özetlerinin alınması sonucunda ortaya çıkan ve tüm işlemlerin kriptografik özetini (hash) içeren sonuncu ve benzersiz kriptografik özeti ifade eder.
MikroBitcoin	Bitcoin’in 1 Milyonluk parçasından birini ifade eder. (1 μBTC = 0.000001 BTC) (Bkz. Bit)
Mikroişlem	Dijital ortamdaki bir ürün veya hizmet karşılığı yapılabilecek küçük tutarlı işlemleri ifade eder.
Mutabakat blokzinciri	Organizasyonel bir uzlaşmaya dayanan, “yarı özel” olan ve kontrollü bir kullanıcı grubuna sahip, ancak farklı organizasyonlarda çalışabilen blokzinciri yapısını ifade eder. Açık blokzinciri yapıları ile herkese açık blokzinciri yapılarının bir bileşimini ifade eder.
Nakit para	Tedavülde olan paranın fiziki basılı hali olan kağıtkâğıt veya madeni parayı ifade eder.
Onay	Bir işlemin başarılı şekilde şifrelenerek blokzincirine eklenmesi işlemini ifade eder. Kriptopara borsalarında madencilik sistemine bağlı olarak transfer işlemlerinin geçerli sayılabilmesi için gerekli olan onay adetleri farklılık gösterir. Örneğin, Bitcoin transferleri 2 onay ile doğrulanırken Ethereum transferleri 20 onay aldığında doğrulanmış sayılır.)
Onaylanmamış	Bir işlemin madenci tarafından onaylanmamış ve blokzincirine eklenmemiş halini ifade eder.
Onaylanmamış işlem	Transfer gerçekleştikten sonra işlemin henüz madenci tarafından onay almadığını ifade eder.
Ödül Avcılığı	Kriptopara platformlarında veya kriptopara projelerinin kodlarında ya da uygulamalarında yer alan güvenlik açıklarını ve sistem hatalarını raporlayanların ödüllendirdiği süreci tanımlamak için kullanılır.
Ödül yarılanması	Bitcoin’in ilk çıkarıldığı andan, ilk 210.000 blokun çıkarılmasını takiben madencilere tanınan ödüllerin yarı yarıya inmesini ifade eder.
Ölü Kedi Sıçraması	Kriptopara fiyatının gözardı edilemeyecek bir düşüş hareketinden sonraki kısa süreli yükselişini ifade eder.
Önceden kazılmış	Piyasada kriptopara işlemleri başlamadan çok önce yazılım ekibi tarafından üretilen ve kaynak kod diğer madencilere dağıtılmadan önce blokzinciri geliştiricileri tarafından bir adrese/cüzdana dağıtılan miktarı ifade eder. Özellikle ilk kriptopara arzında veya geliştirme aşamalarında belirli özellikler için kaynağa ihtiyaç duyuluyorsa ortaya çıkacaktır.
Öncü jeton arzı	Ethereum üzerinde gerçekleştirilen joten arzını ifade eder. İşlev olarak öncü koin arzı ICO) ile hemen hemen aynı olsa da Ethereum üzerinde gerçekleştirilen işlem çeşitliliğine dikkat çekmek amacıyla ayrıca isimlendirilmektedir.
Öncü koin arzı	Dağıtık ağ yapısının oluşturulmasında ve/veya belli bir proje özelinde kripto varlık veya fiyat/ para birimi karşılığı çıkarılan jeton aracılığıyla gerçekleştirilen fon toplama faaliyetlerini ifade eder.
Özel anahtar	Cüzdanda yer alan kriptoparaların kullanılabilmesi için ihtiyaç duyulan ve kriptopara adreslerinin sahipliğini garanti altına alan gizli ve özel anahtarları ifade eder. Üretilen her bir genel adresin özel anahtarı da bulunmaktadır ve yapılan işlemler özel anahtarlar yoluyla şifrelenerek ağa gönderilir.
Para üstü	Bitcoin transferlerinde, gönderilen tutar, adreste bulunan tutardan az ise, gönderilen tutar ve işlem ücretinden arta kalan kısım para üstü) cüzdandaki başka bir adrese change address) gönderilir. Bunun nedeni, Bitcoin transferlerinde, değer transferi yapılırken sahipliğin transfer edilmesidir. Transfer edilen tutarın sahipliği, yeni sahibine aktarılırken, kalan tutar, sahipliğinin belirlenmesi için yeni bir adrese aktarılır.
Para üstünün gönderileceği adres	Bitcoin transferlerinde, gönderilen tutar, adreste bulunan tutardan az ise, gönderilen tutar ve işlem ücretinden arta kalan kısım para üstü) cüzdandaki başka bir adrese gönderilir. Bu adres para üstü adresi olarak tanımlanır ve adresin kontrolü özel anahtarı) aynı kullanıcıdadır.
Pay ispatı	Blokzinciri üzerindeki katılımcıların sahip oldukları kriptopara miktarına göre yeni işlemlerin doğrulandığı blokzincirine yeni zincir ekleme ve böylece yeni token kazanma imkanıimkânı tanıyan mekanizmayı ifade eder.
Paydaşlık	Kriptoparaların satın alınarak bir süreliğine cüzdanda tutulması ve işlemleri doğrulamak için cüzdanın açık tutulmasını ifade eder.
Piyasa Emri	Kriptopara alım satım işlemlerinin, güncel piyasa fiyat ile gerçekleştirildiği emir türüdür.
Piyasa Emri	Kriptopara alım satım işlemlerinin, güncel piyasa fiyat ile gerçekleştirildiği emir türüdür.
Protokol	Bir ağdaki etkileşimleri tanımlayan, genellikle fikir birliği, işlem doğrulaması ve ağa katılım şartlarını içeren kuralları ifade eder.
Sahiplik cüzdanı	Üçüncü kişi tarafından yönetilen ve kullanıcı adına kriptopara alım-satım ve saklama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği cüzdanı ifade eder.
Sanal para	ABD Vergi Dairesi IRS) sanal parayı “Bir değişim aracı, bir hesap birimi ve / veya bir değer saklama aracı olarak çalışan ve herhangi bir yargı alanında yasal ihale statüsüne sahip olmayan bir değerin dijital temsili” olarak tanımlamaktadır.
Satoshi	100 milyon parçaya bölünebilen Bitcoin’in en küçük birimini ifade eder. Örn. Türk Lirası için kullandığımız Kuruş’un Bitcoin için karşılığı Satoshi’dir.
Satoshi Nakamoto	Bitcoin teknik dokümanını yayınlayan ve ilk blokzincirini oluşturan, kimliği belirsiz kişi ya da kişiler. Dokümanın ve ilk blokzincirin Satoshi Nakamoto takma adıyla var olması, Bitcoin’in sahibi ve merkezi olmayan bir kriptopara olarak tanımlanmasına neden olmuştur.
Sert çatallanma	Blokzincirindeki tüm düğümlerin benimsemesi gereken aksi takdirde ağdan ayrılmasını gerektirecek şekillerde doğrulama kurallarında da değişiklik yapılmasını ifade eder. Daha önce doğrulanmış bir işlemi geçersiz hale getiren veya doğrulanmamış bir işlemi geçerli kılan teknik değişikliği ifade eder.
Sıcak depolama	Kriptoparalara hızlı erişim sağlayan özel anahtarların çevrimiçi ortamda depolanmasını ifade eder.
Soğan yönlendiricisi	Kullanıcının konum ve veri bilgisini gizleyerek anonim iletişim kurulabilmesine olanak sağlayan The Onion Router projesinin kısaltmasını ifade eder.
Soğuk depolama	Kriptoparaların sürekli olarak barındırıldığı internete bağlı olmayan çevrimdışı ortamları ifade eder.
Stabil kriptopara	Üreticisi tarafından karşılığında 1:1 oranında itibari para rezervi tutulan ve kriptopara alım satım platformlarında USD, EUR, GBP, JPY vb para birimleri yerine kullanılan kriptoparalar. Örn. USDT Tether), Pax Paxos Standart), TUSD True USD) vb.) Ancak alım satım platformlarındaki işlem komisyonları nedeniyle bu kriptoparaların fiyatları 1 birim üzerinde ya da altında olabilmektedir.
Şifre	Veriyi özel veya gizli yollarla kodlayan ve bu kodu çözen kodlanmış algoritmayı ifade eder.
Şifrepunk	Gizliliği sağlamak için bir bilgisayar ağına erişirken şifreleme kullanan özellikle devlet yetkililerinden bir kişiyi ifade eder.
Tam düğüm	Doğrulama yaparken başka bir düğüme ihtiyaç duymayan, blokzincirinin tamamının kopyasına sahip olan düğümü ifade eder.
Tam mutabakat	Blokzinciri üzerindeki katılımcıların işlemlerin geçerliliği ve defterlerin birbirlerinin kopyaları olduğuna dair fikir birliğine varmalarını ifade eder.
Tedavüldeki miktar	Bir kriptopara platformunda veya piyasasında dolaşımda olan ve kullanıcı cüzdanları arasında alışverişe konu olan toplam kriptopara değerini ifade eder.
Tedirginlik	İngilizce “Fear uncertainty and doubt” kelimelerinin kısaltmasıdır. Kriptopara fiyatının düşeceğine dair duyulan korku, belirsizlik ve şüphe ile ortaya çıkan tedirginlik durumunu ifade eder.
Teknik doküman	Kriptopara arzında bulunan bir proje ekibinin, projenin teknik detaylarını ve ekip olarak edindikleri misyon ve vizyonu yol haritaları ile beraber ortaya koyan dokümanı ifade eder.
Test ağı	Geliştiriciler tarafından test aşamasında kullanılan, alternatif niteliğinde olan ve maddi değer taşımayan blokzincirini ifade eder.
Toplam miktar	Bir kriptoparanın piyasada işlem gören toplam adedini ifade eder.
Üst limit	Bir kriptopara arzı sürecinin ulaşması hedeflenen en üst yatırım miktarını ifade eder. Belirlenmiş olan bu üst limite ulaşılması ile daha fazla kriptopara fonlama faaliyeti yürütülmez.
Vesayetsiz	Kriptopara cüzdanlarının özel anahtarlarını ve buna tanınan tüm yetkilerinin yalnızca kullanıcıda olmasını ifade eder.
Yan zincir	Ana zincirle paralel olarak çalışan, ana zincirle yan zincir arasında transfer yapılabilmesine olanak sağlayan protokol ve kulları eksik kalmış sanırım) içeren blokzincirini ifade eder. ikinci katman blokzincir çözümlerinin bir parçasıdır.)
YGD – Yatırımın Geri Dönüşü	Kriptopara madenciliği yapmak için donanım satın alma, altyapı, elektrik, soğutma maliyetleri ve işletme giderlerini de içeren maliyetlerin tamamının (ana paranın), kriptopara madenciliğinden elde edilen gelir ile geri kazanıldığı süreyi ifade eder.
Yıldırım ağı	Blokzinciri üzerinde çalışan ikinci katman ödeme protokolüdür. Aynı adrese yönlendirilen ödeme işlemlerinin tümünün hızı arttırmak ve maliyeti düşürmek amacıyla tek bir işlem içinde gönderilmesini sağlayan ağ yapısını ifade eder. Böylece, Bitcoin’in ölçeklenebilirlik sorununu çözeceği öngörülmektedir.
Yönlendirilmiş asiklik grafik	Bir uçtan başlayarak birbirine temas etmeden, aynı noktaya geriye dönmeden, tekrarlamadan uzayan eğriyi ifade eder.
Yumuşak çatallanma	Madencilerin yazılımlarını yükseltmesini gerektiren ve zincirde önceden geçerli olan işlemlerin geçersiz kılındığı zorunlu olmayan teknik değişikliği ifade eder.
Yüksek Fiyat Hareketliliği	Düzensiz olarak yükselen ve alçalan kriptopara fiyat hareketlerini ifade eder.
Zaman damgası	Belli bir işlemin gerçekleştiği zamanı ifade eden ve genellikle yıl-ay-gün-saat-dakika-saniye formatında belirtilen zaman bilgisini ifade eder.
Zaman kilidi	Belli bir işlemin gerçekleşmesi için belli bir sürenin geçmesini veya blokzincirinin belli bir yüksekliğe ulaşmasını gerektiren bir tür ilkel akıllı sözleşme modelini ifade eder.
Zincir bölünmesi	Bir blokzincirin teknik değişiklik ya da bir zorunluluk nedeniyle birden fazla kola ayrılmasını ifade eder.
Zincir dışı transfer	Blokzinciri ağına yazılmayan ve paralel blokzinciri ağı (Liquid, Ligthing vb.) üzerinde gerçekleştirilen transfer işlemlerini ifade eder.
Zorluk Derecesi	Kriptopara üretiminde bir blok üretiminin süreceği zamanı ve doğrulama için çözülmesi gereken matematik probleminin zorluk derecesini ifade eder. Zorluk derecesi, sistemdeki işlemci gücüyle paraleldir, güç arttıkça zorluk artar, azaldıkça zorluk azalır. Zorluk derecesi eğrisi ise kriptoparanın yazılım evresinde ortaya konur.
Zorluk Derecesi Patlaması	Kriptopara üretim sürecini etkileyen zorluk derecesinin kısa süre içerisinde çok fazla artmasını ifade eder. Zorluk derecesinin aniden yükseldiği dönemlerde, kriptopara üretimi bir süre gecikebilir ve madencilerin gelirleri önemli ölçüde azalır.